Dünyanın en büyük 10 şirketinden üçü Çin'den

Fortune dergisinin her yıl belirlediği dünyanın en büyük şirketler sıralamasında üç Çinli firma ilk 10'a girdi. Çinli firmaların üçü de enerji alanında faaliyet gösteriyor. Petrol ve petrokimya alanında faaliyet gösteren “Sinopec” sıralamada yedinci, ulusal elektrik iletim şebekesini kontrol eden Çin Ulusal Elektrik İletim Anonim Şirketi (State Grid Corporation of China) sekizinci, petrol ile doğalgaz arama ve tedarik alanında faaliyet gösteren Çin Ulusal Petrol Şirketi (China National Petroluem Corporation) ise listede 10. sırada yer aldı. 

Wall Mart yine en başta

Fortune dergisinin firma cirolarına göre yaptığı sıralamada dünyanın en büyük şirketi geçen yıl da birinci sırada yer alan Amerikanın dev süpermarket zinciri Wall-Mart oldu. Wall Mart'ın geçen yılki cirosu 408 milyar doları geçerken, firmanın karı da 14 milyar 335 milyon ABD Doları buldu. Sıralamada ikinci sırada Hollanda kökenli petrol devi Shell yer aldı. Shell, 285 milyar dolar 129 milyon dolarlık cirosuna rağmen, birinci sıradaki Wall Mart'ın karına oldukça yakın bir rakama ulaşarak 12,5 milyar dolar kar etti. Fortune 500 listesinin üçüncü sırasında yine bir petrol devi var, Amerikalı Exxon Mobil. İşin ilginç yanı, Exxon Mobil'in cirosu 284 milyar 650 milyon, Shell'den sadece 500 milyon dolar daha az. Ancak Exxon Mobil'in karı hem ikinci sıradaki ve aynı sektördeki rakibi Shell'den hem de birinci sıradaki Wall Mart'tan daha fazla. 19 milyar doların üstündeki karı Exxon'u liste içerisinde ayrıcalıklı bir yere koyuyor. 

BP ve Toyota dertlerle boğuşuyor

Listenin dört ve beşinci sıralarında geçtiğimizi yılı sorunlarla boğuşarak geçiren iki firma, BP (British Petrol) ve Toyota yer alıyor. ABD sınırları içerisindeki petrol kuyusunda meydana gelen kaza sonucu başlayan ve hala durdurulamayan petrol sızıntısının BP'ye 3 milyar dolardan fazla zarar verdiği belirtiliyor. Toyota ise, araçlarındaki teknik arızalardan dolayı ciddi bir prestij kaybına uğradı ve geçtiğimiz haftalarda yine benzer sorunlarla baş etmek zorunda kaldı. Japonya'nın posta ve telekomunikasyon şirketi Japon Post Holding altıncı sırada. Japon Post Holding'in tüm hisseleri devletin elinde ve şirketin banka ve sigorta alanlarında da yatırımları var. Listenin 9. sırasında ise yine sigorta ve finansal alanlarda faaliyet gösteren AXA şirketi bulunuyor.

İlk 500'de 54 Çin firması var
Fortune dergisinin 500 firmalık listesinde toplam 54 Çin firması yer alıyor. Bunların içinde 187 milyar dolarlık cirosuyla Sinopec ilk sırayı alırken, sıralamada 87. sırada yer almasına rağmen 18 milyar doları geçen karıyla Çin Endüstri ve Ticaret Bankası göze çarpıyor. ilk 10'a giren üç Çin firmasını ise daha detaylı olarak incelemek de fayda var.

Kısa adıyla “Sinopec” olarak bilienen Çin Petrol ve Kimyasallar Anonim Şirketi, Çin Petrokimya A.Ş. Tarafından 28 Şubat 2000'de kuruldu. Aynı yıl Hong Kong, New York ve Londra borsalarında halka açıldı ve 16 milyar 780 milyon H tipi hisse satışa sunuldu. 2001 Temmuz'unda Çin'de 2 milyar 800 milyon A tipi hisse yine halka arz edildi. 2009 sonunda 86 milyar 700 milyon Sinopec hissesi dünya borsalarında işlem görüyor. Bunların yüzde 75'i Sinopec'in elinde. Geri kalan hisselerin yüzde 19,35'i ise yabancı hissederlara ait. Firma esas olarak gaz ve petrol çıkartıp satıyor. Boru hatları inşası, petrokimya tesisleri ve rafinerileri var. Sinopec, dünyanın en büyük üçüncü rafineri kapasitesine sahip. Çin'in bir numaralı dizel, jet yakıtı, benzin gibi rafineri çıkışlı petrol ürünleri üreticisi ve tedarikçisi. Aynı zamanda Çin'in en büyük ikinci ham petrol üreticisi.

Listede sekizinci sırada yer alan Çin Ulusal Elektrik İletim Anonim Şirketi ise 2002 yılında kurulmuş bir devlet firması. Kritik öneme sahip bir işlevi var, ülkenin yüzde 88'ine elektrik iletim hatları kurmak ve işletmekle görevlendirilmiş. 200 milyar yuanlik kayıtlı sermayeleri var. 26 eyalete, özerk bölge ve belediyelere iletim hatlarını ulaştırıyorlar. 2005 sonunda firmanın toplam varlıkları 1 trilyon 176 milyar yuanı geçiyor. Sahip oldukları 220 kV'lık iletim hatlarının uzunluğu yaklaşık 200 bin kilometreyi buluyor. 

Büyük projelere imza atıyorlar
2009'u 343 milyon dolar zararla kapatmasına rağmen 184 milyar dolarlık cirosuyla dünyanın en büyük 8. firması.Çin Ulusal Petrol Şirketi Çin'in üç, dünyanın ise 10 numaralı en büyük şirketi. Çin'in en büyük petrol ve gaz üreticisi olan firma aynı zamanda petrol sahalarının geliştirilmesi konusunda da dünya çapında mühendislik hizmeti veriyor. 70 ülkede faaliyette bulunan Çin Ulusal Petrol Şirketi, 1988 yılında Petrol Endüstrisi Bakanlığı tarafından kuruldu. 2000 yılında New York Borsası'nda halka açıldı, Hong Kong ve Shanghai borsaları onu izledi. 2007 yılı sonu itibariyle şirket hisselerinin yüzde 14'ü halka açılmış durumda. 2009 firma için oldukça yoğun bir yıl oldu. Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nden başlayıp Hong Kong'a kadar uzanan doğalgaz boru hattının doğu bölümünün inşasına başlandı. 15 milyon ton kapasiteli, 1030 km uzunluğundaki Rusya-Çin ham petrol boru hattının da yıl sonunda devreye girmesi bekleniyor. Çin Ulusal Petrol Şirketi'nin geçtiğimiz yılki faaliyetleri arasında Kazakistan-Çin petrol boru hattı, Çad'daki doğalgaz boru hattı inşaatı gibi birçok proje yer alıyor.

Bu haber çeşitli kaynaklardan derlenmiş ve "Ekonomi'nin Çincesi" programında yayınlanmıştır.